Dyplomatyczna batalia o Górny Śląsk
Głosowanie w plebiscycie odbyło się 20 marca 1921 roku, na jego czele stał Wojciech Korfanty i było jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach Górnego Śląsku. Górnoślązacy mieli możliwość zadecydowania o przynależności państwowej tego regionu.
W plebiscycie wzięło udział 97,5% uprawnionych do głosowania
Frekwencja w plebiscycie wynosiła 97,5%. Za Polską opowiedziało się 479 365 uczestników głosowania, co stanowiło 40,4% uprawnionych. Za Niemcami oddano 707 393 głosów, co ukazywało preferencje 59,5% uczestników. Głosów nieważnych było 3990, stanowiło to 0,3% wyborców.
W Rudzie Śląskiej rozkład głosów wyglądał następująco:
- Antonienhütte (obszar dworski) (Wirek) – za Polską 2634, a Niemcami 2851,
- Bielszowice – za Polską 4546, za Niemcami 1874,
- Bykowina – za Polską 841, za Niemcami 353,
- Friedenshütte, Schwarzwald (Nowy Bytom, Czarny Las) – za Polską 3510, za Niemcami 4898.
- Halemba – za Polską 759, za Niemcami 155,
- Halemba (obszar dworski) – za Polską 70, za Niemcami 21,
- Kłodnica – za Polską 228, za Niemcami 22,
- Kochłowice – za Polską 3643, za Niemcami 968,
- Niedźwiedziniec (obszar dworski) – za Polską 272, za Niemcami 171,
- Nowa Wieś (Wirek) – za Polską 2935, za Niemcami 1438,
- Orzegów – za Polską 2857, za Niemcami 1345,
- Orzegów (obszar dworski) (Godula, Chebzie) – za Polską 2178, za Niemcami 1332,
- Ruda – za Polską 6212, za Niemcami 4105,
- Stara Kuźnia – za Polską 458, za Niemcami 63.
Wynik głosowania, stanowił jeden z elementów pomocnych przy podejmowaniu decyzji o przebiegu granicy między Polską a Niemcami.
Ruda Ślaska podczas wybuchu lll Powstania Śląskiego
W nocy z 2/3 maja 1921 roku nastąpił wybuch III Powstania Śląskiego. Korfanty ogłosił się dyktatorem, rezygnując z funkcji komisarza plebiscytowego. Powstaniu towarzyszył strajk generalny wywołany pogłoską, że Niemcy wolą zniszczyć przemysł górnośląski, niż oddać go w ręce Polaków.
Na terenach Rudy Śląskiej z chwilą wybuchu Powstania opanowano, bez strzału, obszar za wyjątkiem Bielszowic, Rudy i Wirku. Placówki policji plebiscytowej w Chebziu, Goduli, hucie Pokój, Nowej Wsi i Kochłowicach oddały broń bez walki. Bojownicy niemieccy tych dzielnic uciekli, a niektórzy zaciągnęli się do Selbstschutzu, natomiast polscy policjanci przystąpili do powstańców.
W Bielszowicach opór stawiła policja plebiscytowa, dowodzona przez niemieckiego oficera. Zajmowała ona budynek szkoły naprzeciw szpitala brackiego, zamknęła się w nim i broniła dostępu. W wyniku ataku powstańców ostatecznie budynek zdobyto. Podczas walk ciężko ranny został powstaniec Nowok, policjantów internowano, a ci, którzy chcieli walczyć, zasili szeregi powstańców.
W Rudzie walki były bardziej krwawe. Na alarm powstańczy zgłosiło się 1500 osób, z których około 500 skierowano do walk frontowych. Byli uzbrojeni w karabiny, ciężkie karabiny maszynowe i miotacze min. W pierwszej fazie zajęli Zaborze, by zabezpieczyć Rudę od strony Zabrza. Rudzianie poprosili o pomoc powstańczy oddział z Nowego Bytomia, którego pomoc przyczyniła się do opanowania Rudy.
Do równie krwawych walk doszło w Wirku, gdzie Niemcy zmienili oberżę Witoli w silną redutę. Została zajęta przez 10 żandarmów z pobliskich miejscowości. Policjanci byli uzbrojeni w 2 ciężkie karabiny maszynowe. W oblężeniu reduty uczestniczyli powstańcy z:
- Halemby,
- Bielszowic,
- Czarnego Lasu
Walki miały miejsce 3 maja 1921 roku.
Zakończenie powstania
Strona polska podpisała rozejm już 11 czerwca, a niemiecka dopiero 25 czerwca. Obie strony zaczęły ewakuację swych sił. Straty walczących stron szacuje się łącznie na prawie 4 tys. zabitych.
Z obszaru plebiscytowego Niemcy otrzymali 7794 km2, czyli 71% terytorium, oraz 1116,5 tys. mieszkańców, natomiast Polska 3214 km2, czyli 29% terytorium, oraz 996,5 tys. mieszkańców.
