Wśród wszystkich zabytków oraz rzeczy wyjątkowych w skali całego kraju, jakie znajdują lub znajdowały się na terenie Rudy śląskiej, dziś przedstawiamy trzy, które bez wątpienia zasługują na uwagę:
- Dom towarowy Kaufhaus
- Bunkry
- Kopalnia Brandenburg
Dom towarowy Kaufhaus - najstarszy dom towarowy w Polsce
Dom Handlowy Kaufhaus jest jedną z wizytówek Rudy Śląskiej. Znajduje się na terenie osiedla robotniczego o tej samej nazwie. Jest najstarszym domem towarowym w Polsce. Powstał w 1904 roku dla mieszkańców osiedla, pracowników Huty Pokój, istniejącej od 1840 roku. Rudzki dom towarowy, oprócz tego, że jest najstarszym tego typu budynkiem handlowym w Polsce, to należy do grona jednych z najstarszych w Europie. Słynny KaDeWe (Kaufhaus des Westens) znajdujący się w Berlinie został otwarty trzy lata po rudzkim Kaufhausie. Młodszy od niego jest również londyński Harrods.
Pomysł, by otworzyć dom towarowy przywędrował do Rudy Śląskiej z Niemiec, których częścią była obecna Ruda. Liczyła ona wtedy kilka tysięcy mieszkańców. Jedną z przyczyn powstania obecnej wizytówki miasta był zdecydowanie boom inwestycyjny, który przypadł na przełom XIX i XX wieku. Powstanie kopalń oraz hut, a co za tym idzie miejsc pracy, doprowadziło do tego, że ludzie przyjeżdżający do Rudy w poszukiwaniu pracy mogli do woli przebierać w ofertach. Konsekwencją sytuacji na rynku pracy było powstanie ekskluzywnego domu towarowego. Na ponad 6000 m2 miesiły się
- sklepy,
- drogerie,
- rzeźnik,
- ubojnia,
- chłodnia,
- spichlerz,
- fryzjer
- restauracje
- bary.
Wewnątrz zamontowano najnowocześniejsze urządzenia, takie jak windy osobowe i towarowe.
Dom Handlowy Kaufhaus przez lata modyfikował swoje funkcje i po II wojnie mieścił między innymi:
- dyrekcję Huty Pokój
- szkołę muzyczną
- biura
- sklep SPOŁEM
- praktykę dentystyczną.
Na dachu dobudowano nawet lokale mieszkalne. Obecnie budynek znajduje się w prywatnych rękach. W 1999 roku wykupiła go rodzina Truszyńskich, która jest jego właścicielem do dziś. Obecnie w budynku przede wszystkim znajdują się biura, w których pracuje blisko 1000 osób. W starym domu towarowym znalazł się nawet żłobek, oraz salon samochodowy.
Bunkry - nigdzie w Polsce nie jest ich aż tak dużo
Ruda Śląska jest miastem z największą liczbą bunkrów w całej Polsce. Na terenie miasta znajduje się aż 50 bunkrów i umocnień. Jeżeli chodzi o samą wartość historyczną, to jesteśmy jedynym miastem w Polsce, które może się pochwalić taką liczbą militarnych zabytków z okresu II wojny światowej. Schrony bojowe na terenie dzisiejszej Rudy Śląskiej budowano w drugiej połowie lat 30. ubiegłego wieku. Stanowiły część fortyfikacji Obszaru Warownego Śląska, czyli linii umocnień wzdłuż granicy niemieckiej, na długości około 60 kilometrów od Niezdary na północy po Wyry na południu. Cały Obszar Warowny Śląsk miał uchronić Polskę przed hitlerowskim najazdem.
Dzisiaj większość bunkrów niszczeje w zawrotnym tempie, bo część tych obiektów leży na gruntach prywatnych, część na terenach leśnych, gdzie władztwo miasta jest mocno ograniczone. Wyjątkiem jest schron bojowy nr 75 w Rudzie Śląskiej – Wirku, który przed sześcioma laty został odnowiony przez grupę hobbystów. Dzisiaj w odrestaurowanym bunkrze funkcjonuje małe muzeum militariów oraz pamiątek z okresu II wojny światowej. Doroczna impreza pod tytułem Noc na bunkrze przyciąga do Kochłowic setki miłośników historii.
Wszystkie bunkry są objęte ochroną wynikającą z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jednak niestety nie są wpisane do rejestru zabytków.
Planowane są działania znakowania schronów i poprowadzenia między nimi szlaku historycznego, natomiast w każdym zmodernizowanym bunkrze miałaby powstać izba muzealna. Wiąże się to jednak z kosztami, co znacznie opóźnia cały proces.
Kopalnia Brandenburg - najstarsza kopalnia węgla kamiennego na Górnym Śląsku
W 1770 roku utworzono kopalnię Brandeburg (później Wawel). Była to pierwsza kopalnia węgla kamiennego na Górnym Śląsku.
W 1841 r. uruchomiono wydobycie w kopalni Wolfgang, później Walenty. Obydwie kopalnie połączyły się w jedną w roku 1931. Po zakończeniu II wojny światowej kopalnia weszła w skład Rudzkiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. W czasie okupacji funkcjonowała pod nazwą Wolfgang i przez cały ten okres nie przerwała pracy. Zatrudnienie tuż po wojnie wynosiło 2519 pracowników, a dwa lata później – 3366 osób. W roku 1948 przystąpiono do opracowania projektu rozbudowy i modernizacji kopalni, który zatwierdzono w roku 1950. W trakcie rozbudowy powstał nowy główny szyb wydobywczy Centralny (zautomatyzowany później w roku 1967), centralna sortownia, zakład mechanicznej przeróbki węgla, osadniki mułowe, łaźnie dla załogi i wiele innych obiektów.
Kopalnia Brandenburg, czyli kopalnia Węgla Kamiennego Walenty-Wawel, działała w Rudzie Śląskiej jako samodzielny zakład do 1 stycznia 1971 roku.
W 1948 roku kopalnia zdobyła Honorowy Sztandar Centralnego Zarządu Przemysłu Węglowego za osiągnięcie najwyższej ponadplanowej nadwyżki wydobycia. Po wojnie wybudowano: szyb Centralny, nową sortownię oraz płuczkę. Wybudowano także nowy poziom wydobywczy, zmieniono wozy transportowe z małych (o pojemności 0,68 t) na znacznie większe (2,5 t). Od 1945 do 1957 roku należała do Rudzkiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego, po czym do Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. 1 stycznia 1971 roku została połączona z kopalnią Paweł, tworząc kopalnię Wawel.
Dla swoich pracowników kopalnia wybudowała:
- co najmniej 10 domów czterorodzinnych,
- kilka bloków mieszkalnych,
- nowoczesne ambulatorium przyzakładowe
- izbę chorych z biblioteką,
- przedszkole,
- żłobek,
- powstało 8 domów górnika,
- stołówka,
- dom kultury z kinem
- biblioteka
Kopalnia dysponowała domem kolonijnym dla dzieci w Wiśle Jaworniku. Przy kopalni powstała największa wówczas, 120-osobowa orkiestra amatorska pod kierownictwem Augustyna Kozioła. Powołano również klub sportowy Slavia Ruda Śląska.
fot.wikipedia
